Kategori: Mühür

Mühür; sert maddelerin üzerine kazınmış imza yerine geçen yazı, arma veya damgalarla, bunların baskısı anlamına gelir. Tarih boyunca Mezopotamya, Mısır, İran ve Anadolu’da kullanılan mühürler; başta altın olmak üzere gümüş, pirinç, demir, bronz gibi madenler veya zümrüt, ametist, akik, firuze, necef, Yemen taşı, kantaşı, inci gibi kıymetli taşlar üzerine kazılmıştır. Basıldığında düzgün çıkması için mühürlerin üzerindeki yazılar ters kazınır; is veya mürekkebe basılarak kullanılırdı. Mühürlere isim, görev adı, Kuran-ı Kerim ayetleri veya beyitler; ayrıca süslemek için de çiçek ve sarmaşıklar kazınırdı. Bir santimetrekarelik alana 8–10 kelimenin istif edildiği mühürler mevcuttur. Mühürcülük Osmanlı’da başlı başına bir sanat olarak kabul edilmiştir. Mühür ustaları; sülüs, ta’lîk, nesih, rik’a, reyhanî gibi yazı çeşitlerinden bir ya da birkaçında ustalık kazanmak zorundaydı. Ayrıca yazıların sert bir malzeme üzerine estetik bir düzenle, ters ve ancak okunabilecek büyüklükte kazınması büyük maharet, sabır ve dikkat gerektiren zor bir işti. Bu yüzden mühür ustaları mührün bir kenarına ince bir yazıyla kendi adlarını kazırlardı. Mühür kazma işine hakkâklik; bu işi yapana da hakkâk, mühür kesen gibi isimler verilirdi. Osmanlı toplumunda hakkâklik itibarlı bir meslek olarak kabul edilirdi. Zira bu mesleği icra edenler hem kabiliyetli, sanatkâr insanlar hem de asla sahtekârlık yapmayan, güvenilir insanlardı. Ayrıca resmî veya özel bütün işlerde mühür kullanılması, mührün sosyal hayattaki önemi, padişahların bu sanatı himaye etmeleri, hatta II. Mahmut gibi bazı sultanların bizzat mühür kazımaları mesleğin itibarını artırmıştır. Mühürler; mühr-i hümâyûn, şahsî mühürler, vakıf mühürleri ve resmî mühürler gibi kullanım amacına ve kullanan şahsa göre tasnif edilir. Yapıldığı malzeme, sanat değeri açısından da mühürler farklılık gösterir. Örneğin, padişahların biri zümrüt, üçü altın olmak üzere dört mührü olurdu. Mühürler genellikle şekilce birbirine benzer. Ancak mühr-i hümâyûnlar küçük beyzî (oval), daire, kare veya köşeleri kesik kare (sekizgen); vezir, beylerbeyi gibi üst düzey yöneticilerin mührü beyzî veya yuvarlaktır.

Yayım tarihi

Şeyhülislam Ebüssuûd Efendi Ahfadının Mühür Tatbikleri

Ebussuudoğlu, Mehmed Suud ve Fatma Suud’un mühürlerini hakk eden hakkakın 31 adet mühür baskısı olan, önlü arkalı ‘’mühür tatbiki’’. Mühür yazıları:
• Mehmed Suud bin Seyyid Rızâ Saffet, (1)299 (1883/1884).
• Ahmed Nuri bin Seyyid Rızâ Saffet, 1306 (1890/1891).
• Fatıma Suud binti Seyyid Rızâ Saffet, 1311 (1895/1896).
Bu mühür tatbik belgesi; Şeyhülislam Ebüssuûd Efendi’nin varislerinin açıklığa kavuşması ve hattatlık tarihimiz açılarından çok değerli bir belgedir.Not: Suud Yavsi Ebussuudoğlu; 2 Receb 1299’da (20 Mayıs 1882) İstanbul’un Beşiktaş Kuruçeşme semtinde doğdu. Asıl adı Mehmed Suud’dur, fakat daha çok Suûdülmevlevîolarak tanınır. Babası Dîvân-ı Hümâyun Kuyûd Odası mümeyyizi Şeyh Rızâ Saffet Bey,annesi Arpacı Camii imamı Hıfzı Efendi’nin kızı Refîa Rukiye Hanım’dır. Ünlü hattatMehmed Şevket Vahdetî Efendi’nin torunudur. Babasının annesi tarafından soyu İskilipliŞeyh Muhyiddin Muhammed Yavsî ve Şeyhülislâm Ebüssuûd Efendi ile Sadrazam Rum
Mehmed Paşa’ya dayanır.
Yayım tarihi

İlaveli Güldeste

İlaveli Güldeste. Muharrerat-ı Resmiyye ve Gayr-ı Resmiyye, An Mu’allimin-i Lisan-ı Osmani ve Mütercimin-i Bab-ı Seraskeri, 1303, Tab’-ı Cedid Not: Özege Kataloğu’nda 1302 ‘’Hakkak Serviçan’’ olarak kayıtlıdır.

,